Zławieś Wielka cmentarz mennonicko-ewangelicki

Zławieś już się pojawiła na blogu. Teraz pora napisać o najstarszym cmentarzu w miejscowości. Powstał jako mennonicki podobno w XVIII wieku, ale zabijcie mnie nie pamiętam skąd posiadam taką informację, dlatego załóżmy że to data prawdopodobna. Wychodzi na to, że jest to jeden z najstarszych cmentarzy mennonickich w powiecie. Po 1945 roku został mocno zdewastowany. Wydaję mi się że w okresie powojennym został również zniszczony przy użyciu ciężkiego sprzętu. Wyjaśniało by to nierówności terenu i położenie nagrobków które nie stoją na swoim miejscu tylko są porozrzucane po terenie cmentarza. Jest strasznie zarośnięty, nawet w okresie zimowym poruszać się tu można tylko w kuckach. Po nagrobkach pozostały tylko zniszczone elementy. Za to pozostało wiele śladów po tym, że cmentarz był bogaty w żeliwne tablice, krzyże i ogrodzenia (zachowały się podstawy po krzyżach i fragmenty żeliwnych ogrodzeń).

 

 

 

a wydawałoby się że w tych krzakach nie mógł już zostać żaden ciekawszy fragment nagrobka

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na koniec jeden z typowych śladów po mennonickich osadnikach - wierzby których w Złej Wsi i okolicach mamy bardzo dużo.

 

 

Ostatni nagrobek ?

Cmentarz świętego Jakuba w Toruniu. Dawniej podzielony na ewangelicki cmentarz Nowomiejski i katolicki cmentarz świętego Jakuba. W 1945 roku cały cmentarz przeszedł na własność katolików. Oznaczało to koniec dla ewangelickich nagrobków które do lat 60 rozkradano i używano jako elementy nowych pomników. Około 1965 roku ewangelicka część cmentarza została prawnie usunięta. Ale jednak nie całkiem. Oprócz ewangelickich nagrobków które teraz służą katolikom zachował się jeden stojący wciąż na swoim miejscu, nie przerobiony. Tym samym okazuje się, że wbrew temu jak uważano nie wszystkie ewangelickie nagrobki zostały z cmentarza usunięte.

 

 

 

Dzięki niezastąpionym starym spisom mieszkańców wiemy że państwo Konke mieszkali na Friedrichstrasse 2/4 (obecnie Warszawska 2 lub 4), a pan Konke był komornikiem skarbowym. Zmarł między 1923 a 1933 rokiem. 

Cmentarze Ziemi Chełmińskiej część III - Chełmonie

Chełmonie jest niewielką wioską pochodzącą z czasów krzyżackich. Do 1920 roku nosiła nazwę Colmansfeld. Stoi tu kościół katolicki zbudowany przez Krzyżaków w 1293 roku. Istnieje też budynek dawnej szkoły katolickiej. Miejscowi ewangelicy uczęszczali do szkoły ewangelickiej w pobliskiej Lipnicy.  W okresie międzywojennym w Chełmoniu mieszkały 324 osoby z czego 260 Polaków wyznania katolickiego, 3 Niemców wyznania katolickiego i 61 Niemców ewangelików. Cmentarz ewangelicki w Chełmoniu powstał w XIX wieku, przy cmentarzu katolickim. Obecnie jest mocno zaniedbany, za to zachowała się na nim w świetnym stanie aleja. Z przedwojennej mapy wynika że cmentarz ewangelicki został częściowo zaorany. Czy tak naprawdę było? Nie wiem. Na nekropoli można znaleźć wiele odpadów z pobliskiego cmentarza katolickiego.