poniedziałek, 22 września 2014

Płutowo - zostały tylko drzewa

Nie wiem niestety kiedy w Płutowie pojawili się pierwsi niemieccy koloniści. Można przypuszczać że  byli sprowadzeniu tu około 1800 r. w ramach kolonizacji fryderycjańskiej.

 Już w 1868 roku na 212 mieszkańców we wsi 156 było Niemców wyznania ewangelickiego. W 1856 rodzina von Kröcher postawiła we wsi dwór, zachowany do dziś. W roku 1882 wyodrębniono z ewangelickiej parafii Chełmno, nową parafię Płutowo-Trzebczyk. W Płutowie istniała siedziba gminy, pastorówka, cmentarz, kaplica pogrzebowa (umieszczona w dawnej kuźni dworskiej) i kościół ewangelicki. W Trzebczyku cmentarz, szkoła i kościół. Na początku XX w. założono w Płutowie szkołę dla dzieci ewangelickich i katolickich. Miejscowość w tym czasie zamieszkiwały m. in. rodziny takie jak: Conrad, Glotkowski, Haase, Ingwer, Müller, Nerger, Neumann, Rotzoll, Szatkowski, Utke, Wacker, Waschcke, Wilde. Od początku XX wieku istniał we wsi również filiał parafii staroluterańskiej w Toruniu. Trudno powiedzieć ilu dokładnie staroluteran mieszkał wtedy w Płutowie, lecz prawdopodobnie liczba ta nie przekraczała 30 osób. W trakcie I W.Ś. poległo 20 mieszkańców wsi zarówno narodowości polskiej jak i niemieckiej.

W okresie międzywojennym został już tylko jeden wierny gminy staroluterańskiej, a kaplica najpewniej nie była już używana. Z kolei ewangelicka parafia w Płutowie, jeszcze na początku lat dwudziestych liczyła wciąż aż 700 wiernych. Pastorem był Wilhelm Röhricht. Trudno jednak powiedzieć coś więcej o płutowskiej gminie ewangelickiej ze względu na brak informacji. Wiadomo że w roku 1939 nie było we wsi już na stałe pastora, a budynek pastorówki był zarządzany przez właściciela majątku. W 1926 roku rodzina von Kröcher ze względu na przeprowadzkę do Niemiec sprzedała majątek Annie Szczerbińskiej. Pod koniec lat dwudziestych Płutowo zamieszkiwało 76 Niemców-ewangelików co stanowiło zaledwie 30% mieszkańców wioski. Podczas okupacji,dwór wraz z folwarkiem został wywłaszczony polskim właścicielom, a zarząd nad nim objął dowódca Selbstschutz na Pomorzu - Ludolf von Alvensleben. W tym czasie w piwnicach byłej już pastorówki przetrzymywano polskich mieszkańców Płutowa i okolic.

Po 1945 roku wszystkie rodziny niemieckiego pochodzenia opuściły Płutowo. Kościół ewangelicki początkowo wykorzystywano jako magazyn, z czasem coraz bardziej rozkradany budynek przestał nadawać się do użytku. Został rozebrany pod koniec lat siedemdziesiątych, a w jego miejscu wzniesiono pegierrowską chlewnię. Podobny los spotkał przykościelny cmentarz. Przyłączony po II W.Ś. do terenu Państwowego Gospodarstwa Rolnego,wykorzystywany jako pastwisko, parking itp. zniknął ostatecznie pod koniec lat osiemdziesiątych, choć jego oficjalnej likwidacji nigdy nie przeprowadzono. Jeszcze około 1980 r. stał na nim cały rząd nagrobków.

Do dnia dzisiejszego zachowała się jedynie pastorówka, stanowiąca obecnie prywatne mieszkanie, dawna kuźnia dworska zakupiona przez gminę ewangelicką i wykorzystywana jako kaplica przedpogrzebowa i budynek który przypuszczalnie mógł być kaplicą staroluterańską. Na próżno szukać dziś pozostałości po cmentarzu czy kościele, jedynym śladem jaki po nich pozostał jest rząd starych drzew przed chlewnią z lat 80.


Budynek dawnej pastorówki




  Budynek dawnej kaplicy pogrzebowej


Budynek domniemanej kaplicy staroluterańskiej.



Drzewa te wyznaczały granice cmentarza, za nimi już stał kościół ewangelicki

Budynek chlewni stojący w miejscu kościoła
Miejsce po cmentarzu to dziś zarośnięta łąka wykorzystywana jako skład gruzu
Składowisko gruzu na terenie dawnego cmentarza
Dziś jedynym śladem po cmentarzu jest rząd drzew















9 komentarzy:

  1. This is The (Town) where My Grandfather is Born an Living.

    He his Leaving in 1939 after bruning down the house an Killing some of his Family.

    now he Lives in Germany. we Visit this Town in 2008 an Find the Place where The House was Standing in 1938. so we find some Bricks on the filld where we trusted tht the house was there.

    We visie the Shool to. bud we coudent find in 2008 the cemetery.

    we Used old German Cards from the Polish Cards Archive. one from 1938 an one from 1943 so we can see whtch house was bruning down.

    can You post the Geo Datas to the Shool.

    and got you more Infrmation for Us . we are theinkig about to travel a second time to Poland but it is stil 1600km One Way

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Hello! Nice story of fate of your family! Have You meaby old pictures/cards/materials/notes about Plutowo/ evangelist church in Plutowo? Greetings from Plutowo :)

      Usuń
  2. Dzień dobry! Chciałbym dowiedzieć się z jakich źródeł korzystał Pan pisząc artykuł? Szczególnie interesuje mnie kwestia kościoła enwagelickiego, i stwierdzenie, że na jego miejscu powstała PGR-owska chlewnia. Sam mieszkam w Płutowie i chciałbym poznać nieco więcej faktów na temat de facto zapomnianego kościoła.

    OdpowiedzUsuń
  3. O miejscu gdzie stał kościół i o cm dowiedziałem się od jednej mieszkanki bloków koło dawnego pgr-u. Informacje o Płutowie i gminie ewangelickiej można znaleźć tutaj
    http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=3452&from=&dirids=1&ver_id=&lp=55&QI=

    OdpowiedzUsuń
  4. Nie wiem, kto naopowiadał Ci takich głupstw, jeśli chodzi o lokalizację kościoła i cmentarza, a także domniemanej kaplicy staroluterańskiej, ale to stek bzdur. Wiem z pewnego źródła, że kościół stał bezpośrednio za bydynkami dawnej pastorówki i kaplicy pogrzebowej, natomiast za kościołem aż do linii drzew był niewielki cmentarz. Natomiast za drzewami, tam gdzie pobudowano chlewnię, był mały sad z jabłoniami. Ponadto kościół został rozebrany w połowie lat pięćdziesiątych, a nie siedemdziesiątych, a chlewnia powstała w latach siedemdziesiątych. To jest relacja naocznego świadka tamtych wydarzeń.

    OdpowiedzUsuń
  5. A - i jeszcze jedno - budynek, który opisujesz jako domniemaną kaplicę staroluterańską, w rzeczywistości był budynkiem, w którym - odkąd niektórzy najstarsi mieszkańcy Płutowa pamiętają - mieściła się szkoła.

    OdpowiedzUsuń
  6. Pokazane na zdjęciu składowisko gruzu to miejsce, w którym stał kościół.

    OdpowiedzUsuń
  7. interested in your research
    please contact me guckmo@gmx.de

    OdpowiedzUsuń
  8. interested in your research
    please contact me guckmo@gmx.de

    OdpowiedzUsuń